Zarząd Grecko-Polskiego Związku Przyjaźni i Współpracy
Prezes – Jacek Gmoch
Wiceprezes – Krystyna Arkouda
Skarbnik- Elżbieta Paziou
Sekretarz – Markos Panagiotopoulos
Komisja rewizyjna
Stefania Gmoch
Beata Panagiotopoulou
Historia Grecko-Polskiego Związku Przyjaźni i Współpracy
Stosunki grecko – polskie mają bardzo bogatą historię. Fascynuje ona nie tylko historyków, socjologów czy badaczy naukowych, ale także wiele osób bezgranicznie zakochanych w Grecji.
Powiązań w relacjach polsko-greckich można dopatrywać się na wielu płaszczyznach życia społecznego, naukowego, artystycznego czy religijnego.
Formalne stosunki dyplomatyczne między Polską a Grecją zostały nawiązane 13 marca 1919 roku. Był to moment, kiedy Królestwo Grecji zdecydowało się oficjalnie uznać Rzeczpospolitą Polską. Na kanwie tego wydarzenia, dwa miesiące później – w maju, pierwszy wysłannik rządu I. J. Paderewskiego – August Zaleski złożył w historycznych Atenach listy uwierzytelniające.
Wspólne losy Grecji i Polski od tamtego czasu zauważalne są w wielu obszarach, zwłaszcza w ramach prawno-traktatowej współpracy gospodarczej, wymiany handlowej, współpracy inwestycyjnej czy wreszcie współpracy kulturowej. Grecja zachwyciła swoim pięknem tak znanych twórców polskiego pochodzenia jak: Juliusz Słowacki, Henryk Sienkiewicz czy Zbigniew Herbert. Z wzajemną sympatią także i Grecy doceniają polską twórczość Fryderyka Chopina , Krzysztofa Pendereckiego, Zbigniewa Preisnera czy Leszka Możdżera.
Znamienitą współpracę pomiędzy tymi państwami starano się uhonorować na wiele sposobów. Jedną z egzemplifikacji takiej aktywności było utworzenie w 1995 roku w Atenach Grecko-Polskiego Związku Przyjaźni i Współpracy. Prezesem Związku został Pan Jacek Gmoch, a całokształt podejmowanych przez Związek działań koncentrował się na wielopłaszczyznowym wsparciu wielorakiej działalności Polaków zamieszkujących tereny Grecji. Grecko-Polski Związek Przyjaźni i Współpracy przez wiele lat propagował polską kulturę, naukę i sztukę w Helladzie. Przyczyniając się tym samym do wzmacniania stosunków tych dwóch krajów oraz utrzymywania relacji i podejmowania szeregu wzajemnych aktywności, w różnych obszarach życia społecznego i kulturowego. Związek odegrał znaczącą rolę w swoistego rodzaju procesie jakim jest dyfuzja kulturowa. Na gruncie naukowej literatury przedmiotu jawi się ona jako proces wzajemnego przenikania się elementów pomiędzy co najmniej dwiema odrębnymi kulturami. Jest to możliwe dzięki utrzymywaniu kontaktów społecznych pomiędzy reprezentantami poszczególnych społeczeństw i wzajemnej wymianie doświadczeń w różnorodnych obszarach. Tym samym członkowie Związku wdrażając szereg dychotomicznych kategorii działalności w obrębie dyfuzji kulturowej przyczynili się do propagowania polskości w sercach Greków oraz zamiłowania do Grecji w sercach wielu Polaków. To wzajemne przenikanie się kultur i obyczajów, stopniowe zwiększanie się liczby uczestników różnorodnych inicjatyw, zaowocowało powiększaniem się wzajemnej świadomości o potrzebach, zamiłowaniach, tradycjach, historii obu narodów. Ukazywały się podobieństwa, ale też różnice, które uczyły wzajemnego szacunku i życia obok siebie z godnością i człowieczeństwem.
Do wieloletnich działań priorytetowych Związku należała organizacja uroczystych obchodów polskich świąt narodowych, co miało ogromne znaczenie w utrzymaniu patriotyzmu u Polaków przebywających poza granicami ojczyzny.
Co więcej, działalność taka, to także wsparcie dzieci i młodzieży w kształtowaniu jej tożsamości narodowej i kulturowej. Realizując zamierzoną strategię Związek partycypował w organizacji i finansowaniu wydarzeń o charakterze naukowym, kulturalnym, edukacyjnym i społecznym, w których uczestniczyły polskie środowiska naukowe i artystyczne.
W ramach tych działań współorganizował spektakl Agnieszki Osieckiej w reżyserii Daniela Olbryskiego w teatrze POCIAG w Atenach. Związek także wspierał inicjatywy w obszarze organizacji wydarzeń sportowych, wśród których wskazać można Spartathlon, podczas którego Związek aktywnie działał w obszarze pomocy finansowej dla zawodników z Polski oraz przez wiele lat zajmował się ich eskortą podczas biegu i pokrywał koszty wpisowego uczestników. Natomiast podczas przygotowań do igrzysk olimpijskich Ateny 2004 ściśle współpracował z delegacjami PKOL-u. Prezes Związku Przyjaźni i Współpracy Pan Jacek Gmoch, attach’e olimpijski w 2004 r. wspólnie z członkami związku udzielił pomocy organizacyjnej zawodnikom z Polski. Podczas igrzysk członek Związku Pani Beata Panagiotopoulou relacjonowała w języku polskim informacje publikowane na łamach greckiej prasy. Związek przekazał również symboliczną „cegiełkę” 5000 euro na budynek Polskiego Komitetu Olimpijskiego.
Przyjaźń i Współpraca, dwie wartości, które dumnie wybrzmiewają z nazwy Związku to takie ideały, które zobowiązywały do altruistycznych i empatycznych działalności.
Tym samym w ramach szerokiej działalności członkowie Związku wspierali inicjatywy charytatywne. Związek przez 10 lat organizował Bal Sylwestrowy w Hotelu Ledra Marriott.
Dochód z wydarzenia przeznaczany był właśnie na szeroką działalność charytatywną. Bal cieszył się dużym zainteresowaniem wśród przedstawicieli obu narodów i upowszechniał w noworocznej atmosferze kulturę polską wśród Greków i grecką wśród Polaków. Podczas balu prowadzona była loteria z atrakcyjnymi prezentami ( koszulki z podpisami znanych piłkarzy, bilety lotnicze i promowe, kolacja w hotelu Ledra Marriott z noclegiem itp.).
Pozyskane środki pozwoliły na finansowanie wielu potrzeb środowiska polskiego i lokalnego. Wskazać w tym obszarze można zindywidualizowaną pomoc, koncentrującą się na osobach, które znalazły się w trudnej sytuacji życiowej z powodu różnych zdarzeń losowych.
Tutaj przywołać można pokrycie kosztów pogrzebu polskiego obywatela (św. pamięci Krzysztofa Starościaka), opłatę czesnego w szkole baletowej dla uzdolnionej uczennicy, zakup prezentów dla dzieci dotkniętych ubóstwem i zagrożonych marginalizacją.
Innym przykładem charytatywnej i pełnej empatii działalności było współfinansowanie we współpracy z Ambasadą RP w Atenach pomocy dla powodzian w Polsce czy dofinansowanie zakupu paczek dla ubogich dzieci we współpracy z Konsulem Rzeczypospolitej Polskiej w Atenach.
Przedstawiciel Związku – Pan Stamatis Mamatzis sfinansował dziesięciodniowy pobyt w Grecji dla sześćdziesięciorga polskich dzieci, które wymagały szczególnej opieki i specjalistycznego wsparcia. Związek wspierał także inicjatywy pomocowe dla dzieci zagrożonych ubóstwem a także inicjatywy Caritas oraz akcję organizowaną w ramach Finału Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy – ”Wrzuć miedziaka dla Owsiaka”.
Wśród wielu inicjatyw, które przez lata podejmował Grecko-Polski Związek Przyjaźni i Współpracy wskazać należy także zaszczytną rolę reprezentacyjną. W ramach współpracy z Ambasadą RP był inicjatorem Dni Polskich w Atenach i tym samym partycypował
w organizacji wizyty ówczesnego Prezydenta RP – Aleksandra Kwaśniewskiego. Wielowymiarowa działalność Związku oraz swoistego rodzaju jego prestiżowość zaowocowały tym, że w jego stronę zwróciło się wiele osób znanych z różnych obszarów życia społecznego, politycznego, kulturowego i publicznego. Tym samym Związek miał zaszczyt gościć żonę prezydenta – Jolantę Kwaśniewską, którą uhonorował złotą odznaką Związku, prymasa Polski Józefa Glempa oraz szereg delegacji rządu polskiego, senatu i sejmu, które wielokrotnie odwiedzały Ateny w celach nawiązywania kontaktów polsko-greckich. W 2017 roku Związek uhonorował złotą odznaką Związku Andrzeja Dudę prezydenta Polski podczas jego wizyty w Atenach. Spotkania z przedstawicielami polskiego rządu miały na celu uzyskiwanie poparcia oraz wielopłaszczyznowego wsparcia dla polonijnych inicjatyw podejmowanych na terenie Grecji. Związek wielokrotnie wspomagał wizyty polskich urzędników państwowych po 1989 r., w czasach wielkich przemian po upadku komunizmu w Polsce. Przez wiele lat swojej działalności Związek był jedynym prawnym na terenie Grecji przedstawicielem Polaków. Wspierał ich w kwestiach prawnych i pobytowych w greckich urzędach. Wielokrotnie udzielał też wsparcia Polakom w sprawach pracy, zdrowia i legalizowania pobytu na terenie Demokracji Greckiej.
Związek gościł również znane osobistości ze świata artystycznego i kulturalnego Polski: Ryszarda Kapuścińskiego, Krzysztofa Krawczyka, Edytę Górniak, Krystynę Prońko i Halinę Frąckowiak, Roberta Korzeniowskiego. Za docenianie twórczości i zasług dla polskiej literatury Związek odznaczył polską pisarkę, eseistkę, poetkę i autorkę scenariuszy Olgę Tokarczuk złotą odznaką Grecko-Polskiego Związku Przyjaźni i Współpracy.
Przez wiele lat swojej działalności Związek reprezentował także Polonię przed urzędami greckimi. Kontakty i współpraca związku z państwowymi instytucjami greckimi m.in. z Ministerstwem Pracy, Ministerstwem Spraw Wewnętrznych oraz z posłami greckimi przy Unii Europejskiej, przyczyniły się do polepszenia stosunków polsko-greckich oraz wpłynęły na zmianę podejścia greckich władz do problemów polskiej społeczności żyjącej w Atenach.
Związek za współpracę z greckim rządem i pomoc Polakom odznaczył premiera, ministra spraw zagranicznych Antoniego Samarasa, który jako poseł użyczał swoje biuro Polakom z Solidarności.
Współpraca z Przedstawicielami Rządu Grecji miała zakres wielowymiarowy. Dzięki aktywnej działalności i zaangażowaniu członków Związku oraz uprzejmości jego greckich sympatyków powstał godzinny program radiowy w języku polskim w państwowej radiofonii greckiej ERT, w radiofonii miasta Aten Athina984fm oraz Athens International Radio. Związek dokonał zakupu sprzętu dla polskojęzycznego programu emitowanego przez stację radiową Athina984 fm.
Redaktorem i prowadzącą program w języku polskim w latach: 2009 r. – 2016 r. – w Stacji Radiowej Athens International Radio, w latach 2003 r.- 2004 r. – w Państwowej Stacji Radiowo-Telewizyjnej ERT (Ateny), w latach 1998 r. – 2003 r. – w Radio Athina9.84 FM (Ateny) była Pani Beata Panagiotopoulou.
Na potrzeby Związku wielokrotnie były udostępniane obiekty niezbędne do realizacji inicjatyw podjętych przez jego członków. Inicjatyw, które służyły zarówno społeczności polskiej jak i greckiej oraz przyczyniały się do zacieśniania więzi oraz wzajemnego eksplorowania tradycji i kultury obu narodów.
Za bardzo dobrą współpracę z prezydentem Aten, wspieranie inicjatyw i docenianie efektów działalności w kwietniu 1999 r. Związek odznaczył Dymitriosa Avramopoulosa, ówczesnego burmistrza miasta Aten złotą odznaką Grecko-Polskiego Związku Przyjaźni i Współpracy podczas zorganizowanej z tej okazji uroczystości w hotelu Ledra Marriott.
W kwestii działalności Grecko-Polskiego Związku Przyjaźni i Współpracy należy podkreślić, że jego aktywności korespondowały także bardzo mocno z obszarem duchowym oraz edukacyjnym Polaków. Tym samym związek od początku działalności utrzymywał kontakty z Kościołem i wspierał działalność polskich duchownych przebywających w Grecji.
Pomagał w organizowaniu obozów i kolonii dla młodzieży, oferował księżom jezuitom wsparcie w pomocy ubogim dzieciom oraz polskim rodzinom żyjącym na skraju ubóstwa.
Przez wiele lat, w trudnych dla Polski okresach historycznych, Związek współpracował z jezuitami francuskimi i polskimi, mającymi siedzibę na Michail Voda. W celu pomocy obywatelom polskim przebywającym na terenie Grecji członkowie Związku z sercem
i zaangażowaniem partycypowali w negocjacjach dotyczących utworzenia Polskiej Szkoły w Atenach.
Pomoc prawna i ekonomiczna Szkole Polskiej były przez wiele lat priorytetem działalności Związku, jedynej wówczas zalegalizowanej instytucji wspierającej Polaków i polską tożsamość narodową na terenie Grecji. Partycypując w tworzeniu przestrzeni do utrwalania więzi religijnej i duchowego rozwoju społeczności polskiej w Atenach, Związek stwarzał także możliwość do obcowania z przedstawicielami Polskiego Kościoła, organizując liczne uroczystości religijne i państwowe, na przykład uroczystość poświęconą spotkaniu z ówczesnym prymasem Polski Józefem Glempem.
Mając na uwadze fakt, że szczególne znaczenie dla rozwoju młodego pokolenia ma możliwość edukacji w szkole o rodzimych tradycjach oraz możliwość obcowania z językiem i kulturą przodków, związek współpracował od 1997 r. z Zespołem Szkół przy Ambasadzie Rzeczypospolitej Polskiej w Atenach.
Pomagał kolejnym dyrektorom placówki edukacyjnej w rozwiązywaniu problemów administracyjnych, związanych z urzędami greckimi oraz wspierał finansowo działania, mające na celu polepszenie edukacyjnych i bytowych warunków polskich dzieci. Był jednym ze sponsorów nagród dla najlepszych uczniów, dofinansowywał Festiwale Twórczości Dziecięcej i Młodzieżowej oraz obozy wypoczynkowe umożliwiające uczniom poznanie Grecji, kraju ich tymczasowego pobytu. Mówiąc o współpracy przedstawicieli Związku z Zespołem Szkół przy Ambasadzie RP w Atenach podkreślić należy następujące formy wsparcia, które szkoła otrzymała: wsparcie w organizacji świetlicy szkolnej, zakup sprzętu do wysokojakościowego druku, zakup masztu i sztandaru dla szkoły oraz pomoc działającej przy niej grupie harcerskiej, wzbogacanie asortymentu szkoły o zabawki edukacyjne, sprzęty sportowe, współfinansowanie wycieczek dla uczniów, organizowanie uroczystości okolicznościowych, zakup pucharów i nagród za osiągnięcia edukacyjne i sportowe.
Działania Związku w wymiarze patriotycznym nie koncentrowały się jedynie na dzieciach i młodzieży polskiego pochodzenia. Mając na uwadze troskę i potrzeby całej Polonii mieszkającej w Grecji Związek organizował także różnorodne wydarzenia związane z historią Polski. Pozwalały one Polakom na realizację potrzeb patriotycznych natomiast Grekom na zapoznanie się z historią Polski. Do takich inicjatyw można zaliczyć przygotowywanie i finansowanie uroczystości z okazji rocznic: Odzyskania przez Polskę Niepodległości oraz Uchwalenia Konstytucji 3 Maja.
Grecko-Polski Związek Przyjaźni i Współpracy zyskał przez wiele lat swojej działalności licznych sympatyków w środowisku lokalnym. Nieodzownie zapisał się nie tylko na kartach szlachetnej historii polsko-greckiej ale także w sercach wielu Polaków i Greków. Uhonorowaniem trudu i poświęcenia wszystkich, którzy przyczyniali się do rozwoju Związku i podejmowania przez niego wielorakich aktywności na rzecz Polonii i Polaków, ale także społeczeństwa greckiego jest niewątpliwie całokształt efektów, które do dziś dumnie wybrzmiewają.
Rządy Rzeczypospolitej Polskiej doceniając wieloletnią działalność Związku uhonorowały najbardziej zasłużonych dla Polonii w Grecji członków Grecko-Polskiego Związku Przyjaźni i Współpracy odznaczeniami państwowymi:
- za zasługi na rzecz krzewienia polskości
Prezesa Związku Pana Jacka Gmocha Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski
Sekretarza generalnego Związku Pana Markosa Panagiotopoulosa Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
- za zasługi na rzecz krzewienia polskości oraz zaangażowanie w popularyzację polskiej oświaty, kultury i polskich tradycji narodowych w Grecji
Członka Związku Beatę Panagiotopoulou Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.